Bạn là ai? Bạn chính là người kia. Bạn giận con bạn tức là bạn giận chính bạn. Nghĩ rằng con bạn không phải là bạn là sai lầm. Con bạn là tiếp nối của bạn trên phương diện di truyền, sinh lý, khoa học. Đây là sự thật. Ai là mẹ của bạn? Mẹ của bạn là bạn. Bạn là thế hệ sau tiếp nối với mẹ của bạn. Mẹ của bạn là thế hệ trước tiếp nối với bạn. Mẹ là gạch nối giữa con và các thế hệ trước và con là gạch nối giữa mẹ với các thế hệ sau. Mẹ con cùng ở trong một dòng sinh mệnh. Nghĩ rằng mẹ là một thực thể riêng biệt, nghĩ rằng ta không có gì liên hệ với mẹ là u mê thậm tệ. Khi một thanh niên nói rằng, “Tôi không có muốn dính líu với ba tôi,”là anh ta u mê thậm tệ, bởi vì chàng thanh niên đó không là ai khác ngoài cha của anh ta.
Khi mang thai con, bạn thấy rõ con bạn chính là bạn. Bạn ăn cho con, uống cho con, chăm sóc con. Khi bạn tự chăm sóc tức là bạn chăm sóc con bạn. Bạn cẩn thận mọi điều vì bạn biết rằng con bạn là bạn. Nhưng khi con lên mườI ba, mười bốn tuổi bạn quên mất “cái thấy” ban đầu đó. Bạn và con bạn cảm thấy xa cách, không còn liên hệ như trước. Bạn không biết cách cải thiện mối liên hệ giữa bạn và con, không biết cách làm lành sau khi giận cãi. Không lâu, bạn và con bạn càng ngày càng xa cách. Liên hệ mẹ con trở nên khó khăn và luôn luôn xung đột.
Mới thoáng nhìn qua thì hình như bạn và con bạn là hai thực thể riêng biệt, nhưng nhìn kỹ lại thì sẽ thấy bạn và con bạn vẫn chỉ là một. Cho nên giải quyết xung đột, tái lập an hoà giữa bạn và con bạn là tái lập an hoà trong bạn. Bạn và con bạn cùng một bản chất, cùng một thực tại.
Cách đây khá lâu, tôi ghé một tiệm sách tại Luân Đôn và thấy một cuốn sách nhan đề Mẹ Tôi, Chính Tôi (My Mother, Myself). Đây là một nhan đề thông minh. Mẹ bạn chính là bạn. Bạn có thể viết những cuốn sách khác như Con Gái Tôi, Chính Tôi, hay là Con Trai Tôi, Chính Tôi; Cha Tôi, Chính Tôi. Đây là thực tại hiện hữu. Khi bạn giận con bạn, bạn giận chính bạn. Khi bạn trừng phạt con bạn, bạn trừng phạt chính bạn. Khi bạn gây đau khổ cho cha mẹ bạn, bạn gây đau khổ cho chính bạn. Bạn sẽ hiểu điều đó khi bạn thấy rằng không có một cái ngã riêng biệt và cái ngã được làm bằng những yếu tố không phải là ngã, như cha mẹ, tổ tiên, con cháu, như mặt trời, không khí, quả đất.
Khi bạn tiếp xúc được với tuệ giác của chân lý vô-ngã, thì bạn sẽ biết rằng hạnh phúc hay đau khổ không phải là một vấn đề cá nhân. Đau khổ của bạn là đau khổ của những người thương của bạn. Hạnh phúc của những người thương của bạn là hạnh phúc của bạn. Khi đã biết như vậy thì bạn không còn khởi ý muốn trừng phạt hay đổ lỗi. Bạn sẽ hành xử khôn ngoan hơn. Hiểu biết ấy, tuệ giác ấy là hoa trái của quán chiếu, của nhìn sâu. Cho nên khi bạn đọc Tâm Kinh Của Bạn, bạn sẽ nhớ lại tuệ giác về sự thật là con của bạn, người thương của bạn chính là bạn.
Chúng ta tụng đọc kinh điển để tắm gội trong chân lý, trong tuệ giác vô ngã. Bản Tâm Kinh mà bạn được khuyến khích viết lên là bài kinh phát xuất từ tuệ giác rằng bạn và người kia là một. Bát Nhã Tâm Kinh là một bản kinh của tuệ giác vô ngã. Tâm Kinh Của Bạn cũng vậy. Nó nhắc nhở rằng bạn không phải là một cái ngã tách rời, riêng lẽ. Nó nhắc nhở bạn tuệ giác về tình yêu thương của bạn. Khi giận, ý niệm về bạn là một cái ngã tách rời sẽ đánh lừa bạn. Tâm kinh của bạn sẽ giúp bạn trở về với tự thân. Khi tuệ giác có đó thì Bụt sẽ có đó, và bạn sẽ được yên ổn. Bạn không còn phải đau khổ nữa.
Phải luôn luôn nhớ rằng có nhiều cách để làm vơi bớt cơn giận, nhưng cách hay nhất, đem lại êm dịu hiệu quả nhất là hiểu biết, là tuệ giác vô ngã. Vô ngã không phải là một triết lý trừu tượng. Vô ngã là một sự thật có thể chứng nghiệm được bằng nếp sống chánh niệm. Tuệ giác vô ngã sẽ phục hồi bình an và hoà điệu giữa bạn và người kia. Bạn là người đáng được hưởng bình an, đáng được hưởng hạnh phúc. Vì vậy mà bạn phải ngồi lại với người kia và cùng nhau soạn thảo một kế hoạch để sống chung.
Hơn nữa, ngay chính bạn, bạn phải tìm ra một lối sống sao cho an hoà. Bạn phải ký một hiệp ước hoà bình với chính bạn, bởi vì rất nhiều khi bạn bị xâu xé bởi những xung đột, tranh chấp trong bạn. Bạn ở trong một tình trạng chiến tranh bởi vì bạn thiếu khôn ngoan, thiếu tuệ giác. Nhờ hiểu biết mà bạn có thể phục hồi bình an và hoà điệu trong bạn và trong liên hệ tình cảm giữa bạn và những người xung quanh. Bạn sẽ biết phải hành động như thế nào, phải phản ứng như thế nào một cách thông minh để cho bạn không còn là một vùng chiến tranh xung đột. Nếu bạn có hoà bình và hoà điệu thì người kia sẽ nhận ra ngay, và bình an, hoà điệu giữa bạn và người ấy sẽ được phục hồi nhanh chóng. Bạn trở nên dễ chịu hơn, dễ gần gũi hơn, và như thế sẽ giúp ích cho người kia rất nhiều.
Xem thêm >>> TỪ BI LÀ THÔNG MINH
Vậy thì muốn giúp con bạn, trước bạn phải hoà giải với chính bạn. Hãy nhìn sâu vào chính bạn. Nếu muốn giúp mẹ bạn, trước tiên bạn phải hoà giải với chính mình. Hãy tự tìm ra tuệ giác để có thể giúp mẹ. Tự giúp mình là điều kiện đầu tiên để giúp người khác. Hãy buông bỏ cái ảo tưởng được gọi là ngã. Đây là điểm cốt tuỷ của sự thực tập. Nó sẽ giải phóng bạn và người kia ra khỏi sân hận cũng như đau khổ.
(Trích từ sách Giận, tác giả Thích Nhất Hạnh)
