Những khối đau nhức, buồn khổ, sân hận và tuyệt vọng luôn luôn tìm cách đi lên phần ý thức – phòng khách – bởi vì chúng đã lớn mạnh và mong được ta chú ý. Chúng muốn phát hiện nhưng ta thì không muốn đau khổ vì sự có mặt của chúng. Ta tìm cách chặn đứng, ta muốn chúng cứ ở mãi dưới nhà hầm. Vì không muốn đối diện với nội kết, cho nên ta có thói quen làm mời những người khác vào chiếm đầy phòng khách. Khi rảnh năm, mười phút, không có việc làm thì nội kết lại nhảy lên phòng khách gây lộn xộn. Để tránh tình trạng đó, ta đọc sách, xem tivi, đi dạo phố, làm bất cứ điều gì để chiếm lấp phòng khách. Bởi vì khi phòng khách chật kín thì nội kết khó chịu không chen lên được.
Tất cả mọi tâm hành đều cần được vận hành lưu thông, nhưng ta không muốn chúng đi lên vùng ý thức vì ta không muốn đau khổ. Ta nhốt chúng lại. Ta sợ chúng vì nghĩ rằng nếu mời chúng lên thì sẽ khổ. Đó là lý do tại sao trong “phòng khách” của ta đầy nhóc khách lạ (sách vở, báo chí, vô tuyến truyền hình, chuyện trò) để phong tỏa, ngăn chặn không cho nội kết xuất hiện. Nhưng nếu cứ tiếp tục như thế, tâm thức sẽ không vận hành lưu thông và các triệu chứng của bệnh tâm thần, của bệnh trầm cảm sẽ xuất hiện trong tâm cũng như trong thân.
Đôi khi ta nhức đầu, uống aspirin không bớt. Chứng nhức đầu đó có thể là do tâm thần gây nên. Đôi khi ta bị dị ứng. Chứng dị ứng cũng có thể do tâm thần gây nên. Ta uống toa thuốc của bác sĩ, nhưng như thế chỉ tiếp tục đè nén nội kết mà thôi và tâm thần ta ngày càng thêm bệnh hoạn.
Khi ta chấm dứt phong tỏa những khối nội kết của niềm đau và để chúng đi lên vùng ý thức thì ta phải chấp nhận ít nhiều đau khổ. Không có cách gì tránh khỏi. Vì vậy Bụt đã dạy rằng ta phải học cách ôm ấp những niềm đau đó. Đây là lý do tại sao mà thực tập chánh niệm rất quan trọng. Bạn chế tác một nguồn năng lượng tích cực để có thể nhận diện, ôm ấp, chăm sóc năng lượng tiêu cực của nội kết. Bởi vì Bụt có mặt trong ta dưới hình thức của năng lượng chánh niệm, cho nên ta mời Bụt giúp ta ôm ấp nội kết. Nếu những nội kết không phát hiện lên vùng ý thức thì ta cũng phải ép mà mời chúng lên. Sau một thời gian được ôm ấp, chúng sẽ lại trở về nhà hầm dưới dạng những hạt giống.
Ví dụ, Bụt nói rằng tất cả chúng ta đều có hạt giống của lo sợ, nhưng phần đông chúng ta đè nén và giấu kín chúng. Để giúp chúng ta nhận diện, ôm ấp và nhìn sâu vào những hạt giống lo sợ, Bụt dạy phương pháp thực tập Năm Quán như sau:
- Tôi thế nào cũng phải già nua, tôi không thể nào tránh thoạt được sự già nua.
- Tôi thế nào cũng phải bệnh, tôi không thể nào tránh thoát được cái bệnh.
- Tôi thế nào cũng phải chết, tôi không thể nào tránh thoát được cái chết.
- Tất cả những người tôi yêu thương và tất cả những gì tôi trân quý hôm nay, một mai này tôi đều phải xa lìa và buông bỏ; tôi không thể nào tránh thoát được giờ phút xa lìa và buông bỏ ấy.
- Tôi là kẻ thừa tự những nghiệp quả do thân, miệng và ý của tôi tạo nên, và những nghiệp quả ấy là cái duy nhất tôi có thể mang theo với tôi sau này.
Mỗi ngày chúng ta thực tập như thế. Phải dành thì giờ để quán chiếu từng điều trên trong khi theo dõi hơi thở. Thực tập Năm Quán như thế thì hạt giống lo sợ có cơ hội luân chuyển. Chúng ta mời chúng lên, nhận diện và ôm áp, rồi sau đó chúng sẽ trở về lại tàng thức và sẽ nhỏ bớt, yếu bớt.
Mời hạt giống lo sợ lên để ôm ấp, nhận diện như vậy giúp ta chăm sóc sân hận dễ dàng hơn. Lo sợ đưa đến sân hận. Khi lo sợ, ta sẽ bất an, bất an làm cho sân hận dễ phát sinh. Lo sợ là do vô minh và vô minh cũng chính là gốc rễ của sân hận.
Xem thêm >>> THỞ ĐỂ CHĂM SÓC VÀ CHỮA TRỊ CƠN GIẬN
Mỗi khi ta tắm gội nội kết bằng chánh niệm thì nội kết sẽ nhẹ đi và bớt nguy hiểm. Vậy thì hạy để cho sân hận, tuyệt vọng, lo sợ được tắm gội trong chánh niệm mỗi ngày. Đó là cách thực tập của chúng ta. Các hạt giống của sân hận, tuyệt vọng, lo sợ sẽ gây phiền não, khổ đau nếu chánh niệm không cùng có mặt. Nhưng nếu biết chế tác năng lượng chánh niệm, khi mời các nội kết lên vùng ý thức để ôm ấp thì đó sẽ là một thực tập có khả năng chữa trị lớn. Nếu mỗi ngày ta đem các nội kết lên vùng ý thức (phòng khách) để quán chiếu, rồi lại đưa chúng xuống tàng thức (nhà hầm) trở lại là ta tạo ra một sự lưu thông trong tâm thức. Sau vài ngày hai vài tuần lễ thực tập như thế các triệu chứng thần kinh hỗn loạn sẽ suy giảm.
Chánh niệm làm công việc xoa bóp nội kết và các khối đau nhức trong tâm. Chúng ta phải giúp chúng vận chuyển lưu thông. Điều này có thể làm được khi ta không e sợ nội kết. Khi đó, ta có thể ôm ấp và chuyển hóa nội kết bằng năng lượng chánh niệm.
(Trích từ sách Giận, tác giả Thích Nhất Hạnh)
