Một chàng nọ phải xa nhà khà lâu. Trước khi đi thì vợ anh đang mang thai. Khi về nhà thì vợ anh đã sinh được một đứa con trai. Anh này nghi đứa con không phải là con của anh, mà là của ông hàng xóm thường qua nhà anh làm việc. Vì thế anh đã rất ghét đứa con trai ấy. Nhìn mặt con mà anh cứ thấy nó giống ông hàng xóm. Cho đến một ngày nọ, người anh từ xa đến thăm và thốt lên: “Thằng nhỏ sao giống chú quá. Giống như khuôn đúc!” Nhờ ông anh tới thăm và nói câu đó mà người cha đã bỏ được tri giác sai lầm. Nhưng tri giác sai lầm ấy đã đè nặng tâm tư anh trong gần mười hai năm. Trong mười hai năm đó, anh đã đau khổ vô cùng. Rồi người vợ vì thế mà cũng đau khổ theo. Lẽ tất nhiên, đứa con trai cũng đau khổ vì bị cha ghét bỏ.
Chúng ta luôn luôn hành xử theo tri giác sai lầm. Vì vậy không nên tin chắc vào tri giác của mình. Khi ngắm mặt trời lặn, ta tin chắc là mình đang thấy mặt trời thật. Nhưng khoa học chứng minh rằng mặt trời mà ta đang ngắm là hình ảnh của mặt trời trước đó tám phút. Tia nắng mặt trời phải mất tám phút để đi từ mặt trời đến quả đất. Khi nhìn một ngôi sao, chúng ta cứ tưởng rằng ngôi sao còn đó, nhưng thật ra ngôi sao có thể đã biến mất hàng triệu năm về trước.
Cho nên phải cẩn thận lắm về tri giác nếu không thì sẽ đau khổ. Hãy viết lên một ảnh giấy câu: “Có chắc không?” và treo lên trong phòng. Trong các bệnh viện, nhất là trong các phòng thí nghiệm hay các phòng phát thước, người ta đã treo lên một câu tương tự: “Mặc dầu bạn đã chắc rồi, nhưng cũng xin kiểm soát lại (Even if you are sure, check again).” Câu này không phải là để nhắc nhở các bác sĩ, chuyên viên để ý đến các hiện tượng tâm lý của bệnh nhân mà là để nhắc nhở các bác sĩ, chuyên viên kiểm soát lại định bệnh của mình hay kết quả thử nghiệm cho chắc để khỏi sơ sót. Ta có thể dùng cái biểu ngữ đó để tu tập: “Mặc dầu bạn đã chắc rồi, nhưng cũng xin kiểm soát lại.”
Ta đã làm cho ta đau khổ. Ta đã tạo địa ngục cho chính ta và những người thân của ta. Ta có chắc rằng tri giác của ta là đúng hay không?
Xem thêm >>> GIÃI BÀY TẤT CẢ TÂM TƯ, DẦU CÓ KHI KHÓ KHĂN
Nhiều người đau khổ vì tri giác sai lầm có đến mười năm, hai mươi năm. Họ tin chắc rằng người kia có ý phản bội, ám hại họ mặc dầu người kia chỉ có thiện chí với họ mà thôi. Mỗi khi đã là nạn nhân của tri giác sai lầm, ta sẽ khổ vô cùng và ta sẽ làm những người chung quanh cùng khổ.
Khi giận hay khi đau khổ thì phải trở về quán chiếu thật sâu sắc bản chất, nội dung tri giác của mình. Nếu ta có thể loại bỏ tri giác sai lầm thì bình an và hạnh phúc sẽ phục hồi và ta có thể lại thương yêu người khác.
(Trích từ sách Giận, tác giả Thích Nhất Hạnh)
